Ver contexto
«Y al final de sus reinados repletos de crímenes,
surgirá un rey insolente y embaucador.
(Daniel  8, 23) © Nueva Biblia de Jerusalén (Desclee, 1998)

BHSEk - Biblia Hebraica Stuttgartensia (Enhanced; KJV versification)

וּֽ‎(וְ)

Hebrew|ˈû|and

Part-of-speech: conjunction
Gender: not applicable
Number: not applicable
Person: not applicable
State: not applicable
Verbal tense: not applicable
Verbal stem: not applicable


[f.ab.aa] [519]
[ו] [GES1991] [BDB2226] [HAL2241]

בְ‎(בְּ)

Hebrew|vᵊ|in

Part-of-speech: preposition
Gender: not applicable
Number: not applicable
Person: not applicable
State: not applicable
Verbal tense: not applicable
Verbal stem: not applicable


[b.ab.aa] [193]
[ב] [GES855] [BDB923] [HAL939]

אַחֲרִית֙‎(אַחֲרִית)

Hebrew|ʔaḥᵃrîṯ|end

Part-of-speech: noun
Gender: feminine
Number: singular
Person: not applicable
State: construct
Verbal tense: not applicable
Verbal stem: not applicable


[H319] [a.cp.ah] [68g]
[אחרית] [GES311] [BDB332] [HAL348]

מַלְכוּתָ֔ם‎(מַלְכוּת)

Hebrew|malᵊḵûṯˈām|kingship

Part-of-speech: noun
Gender: feminine
Number: singular
Person: not applicable
State: absolute
Verbal tense: not applicable
Verbal stem: not applicable


[H4438] [m.cd.ak] [1199e]
[מלכות] [GES4355] [BDB4855] [HAL4779]

כְּ‎(כְּ)

Hebrew|kᵊ|as

Part-of-speech: preposition
Gender: not applicable
Number: not applicable
Person: not applicable
State: not applicable
Verbal tense: not applicable
Verbal stem: not applicable


[k.ab.aa] [937]
[כ] [GES3392] [BDB3788] [HAL3764]

הָתֵ֖ם‎(תָּמַם)

Hebrew|hāṯˌēm|be complete

Part-of-speech: verb
Gender: unknown
Number: unknown
Person: unknown
State: construct
Verbal tense: infinitive (construct)
Verbal stem: hif‘il


[H8552] [w.az.aa] [2522]
[תמם] [GES8512] [BDB9377] [HAL9291]

הַ‎(הַ)

Hebrew|ha|the

Part-of-speech: article
Gender: not applicable
Number: not applicable
Person: not applicable
State: not applicable
Verbal tense: not applicable
Verbal stem: not applicable


[e.ab.aa] [459]
[ה] [GES1804] [BDB2019] [HAL2031]

פֹּשְׁעִ֑ים‎(פָּשַׁע)

Hebrew|ppōšᵊʕˈîm|rebel

Part-of-speech: verb
Gender: masculine
Number: plural
Person: unknown
State: absolute
Verbal tense: participle
Verbal stem: qal


[H6586] [q.dy.aa] [1846]
[פשע] [GES6516] [BDB7180] [HAL7113]

יַעֲמֹ֛ד‎(עָמַד)

Hebrew|yaʕᵃmˈōḏ|stand

Part-of-speech: verb
Gender: masculine
Number: singular
Person: third person
State: not applicable
Verbal tense: imperfect
Verbal stem: qal


[H5975] [p.df.aa] [1637]
[עמד] [GES5906] [BDB6527] [HAL6451]

מֶ֥לֶךְ‎(מֶלֶךְ)

Hebrew|mˌeleḵ|king

Part-of-speech: noun
Gender: masculine
Number: singular
Person: not applicable
State: absolute
Verbal tense: not applicable
Verbal stem: not applicable


[H4428] [m.cd.ab] [1199a]
[מלך] [GES4346] [BDB4848] [HAL4771]

עַז‎(עַז)

Hebrew|ʕaz-|strong

Part-of-speech: adjective
Gender: masculine
Number: singular
Person: not applicable
State: construct
Verbal tense: not applicable
Verbal stem: not applicable


[H5794] [p.bx.ab] [1596a]
[עז] [GES5740] [BDB6347] [HAL6264]

פָּנִ֖ים‎(פָּנֶה)

Hebrew|pānˌîm|face

Part-of-speech: noun
Gender: masculine
Number: plural
Person: not applicable
State: absolute
Verbal tense: not applicable
Verbal stem: not applicable


[H6440] [q.bu.ab] [1782a]
[פנה] [GES6365] [BDB7019] [HAL6956]

וּ‎(וְ)

Hebrew|û|and

Part-of-speech: conjunction
Gender: not applicable
Number: not applicable
Person: not applicable
State: not applicable
Verbal tense: not applicable
Verbal stem: not applicable


[f.ab.aa] [519]
[ו] [GES1991] [BDB2226] [HAL2241]

מֵבִ֥ין‎(בִּין)

Hebrew|mēvˌîn|understand

Part-of-speech: verb
Gender: masculine
Number: singular
Person: unknown
State: absolute
Verbal tense: participle
Verbal stem: hif‘il


[H995] [b.bo.aa] [239]
[בין] [GES982] [BDB1062] [HAL1076]

חִידֹֽות‎(חִידָה)

Hebrew|ḥîḏˈôṯ|riddle

Part-of-speech: noun
Gender: feminine
Number: plural
Person: not applicable
State: absolute
Verbal tense: not applicable
Verbal stem: not applicable


[H2420] [h.az.ab] [616a]
[חידה] [GES2356] [BDB2632] [HAL2626]

Greek Bible (Septuagint Alt. Versions + SBLGNT Apparatus)

(8:1) ἔτους τρίτου βασιλεύοντος Βαλτασαρ ὅρασις ἣν εἶδον ἐγὼ Δανιηλ μετὰ τὸ ἰδεῖν με τὴν πρώτην
(8:2) καὶ εἶδον ἐν τῷ ὁράματι τοῦ ἐνυπνίου μου ἐμοῦ ὄντος ἐν Σούσοις τῇ πόλει ἥτις ἐστὶν ἐν Ἐλυμαΐδι χώρᾳ ἔτι ὄντος μου πρὸς τῇ πύλῃ Αιλαμ
(8:3) ἀναβλέψας εἶδον κριὸν ἕνα μέγαν ἑστῶτα ἀπέναντι τῆς πύλης καὶ εἶχε κέρατα καὶ τὸ ἓν ὑψηλότερον τοῦ ἑτέρου καὶ τὸ ὑψηλότερον ἀνέβαινε
(8:4) μετὰ δὲ ταῦτα εἶδον τὸν κριὸν κερατίζοντα πρὸς ἀνατολὰς καὶ πρὸς βορρᾶν καὶ πρὸς δυσμὰς καὶ μεσημβρίαν καὶ πάντα τὰ θηρία οὐκ ἔστησαν ἐνώπιον αὐτοῦ καὶ οὐκ ἦν ὁ ῤυόμενος ἐκ τῶν χειρῶν αὐτοῦ καὶ ἐποίει ὡς ἤθελε καὶ ὑψώθη
(8:5) καὶ ἐγὼ διενοούμην καὶ ἰδοὺ τράγος αἰγῶν ἤρχετο ἀπὸ δυσμῶν ἐπὶ προσώπου τῆς γῆς καὶ οὐχ ἥπτετο τῆς γῆς καὶ ἦν τοῦ τράγου κέρας ἓν ἀνὰ μέσον τῶν ὀφθαλμῶν αὐτοῦ
(8:6) καὶ ἦλθεν ἐπὶ τὸν κριὸν τὸν τὰ κέρατα ἔχοντα ὃν εἶδον ἑστῶτα πρὸς τῇ πύλῃ καὶ ἔδραμε πρὸς αὐτὸν ἐν θυμῷ ὀργῆς
(8:7) καὶ εἶδον αὐτὸν προσάγοντα πρὸς τὸν κριόν καὶ ἐθυμώθη ἐπ’ αὐτὸν καὶ ἐπάταξε καὶ συνέτριψε τὰ δύο κέρατα αὐτοῦ καὶ οὐκέτι ἦν ἰσχὺς ἐν τῷ κριῷ στῆναι κατέναντι τοῦ τράγου καὶ ἐσπάραξεν αὐτὸν ἐπὶ τὴν γῆν καὶ συνέτριψεν αὐτόν καὶ οὐκ ἦν ὁ ῤυόμενος τὸν κριὸν ἀπὸ τοῦ τράγου
(8:8) καὶ ὁ τράγος τῶν αἰγῶν κατίσχυσε σφόδρα καὶ ὅτε κατίσχυσε συνετρίβη αὐτοῦ τὸ κέρας τὸ μέγα καὶ ἀνέβη ἕτερα τέσσαρα κέρατα κατόπισθεν αὐτοῦ εἰς τοὺς τέσσαρας ἀνέμους τοῦ οὐρανοῦ
(8:9) καὶ ἐξ ἑνὸς αὐτῶν ἀνεφύη κέρας ἰσχυρὸν ἓν καὶ κατίσχυσε καὶ ἐπάταξεν ἐπὶ μεσημβρίαν καὶ ἐπ’ ἀνατολὰς καὶ ἐπὶ βορρᾶν
(8:10) καὶ ὑψώθη ἕως τῶν ἀστέρων τοῦ οὐρανοῦ καὶ ἐρράχθη ἐπὶ τὴν γῆν ἀπὸ τῶν ἀστέρων καὶ ἀπὸ αὐτῶν κατεπατήθη
(8:11) ἕως ὁ ἀρχιστράτηγος ῤύσεται τὴν αἰχμαλωσίαν καὶ δῐ αὐτὸν τὰ ὄρη τὰ ἀπ’ αἰῶνος ἐρράχθη καὶ ἐξήρθη ὁ τόπος αὐτῶν καὶ θυσία καὶ ἔθηκεν αὐτὴν ἕως χαμαὶ ἐπὶ τὴν γῆν καὶ εὐωδώθη καὶ ἐγενήθη καὶ τὸ ἅγιον ἐρημωθήσεται
(8:12) καὶ ἐγενήθησαν ἐπὶ τῇ θυσίᾳ αἱ ἁμαρτίαι καὶ ἐρρίφη χαμαὶ ἡ δικαιοσύνη καὶ ἐποίησε καὶ εὐωδώθη
(8:13) καὶ ἤκουον ἑτέρου ἁγίου λαλοῦντος καὶ εἶπεν ὁ ἕτερος τῷ φελμουνι τῷ λαλοῦντι ἕως τίνος τὸ ὅραμα στήσεται καὶ ἡ θυσία ἡ ἀρθεῖσα καὶ ἡ ἁμαρτία ἐρημώσεως ἡ δοθεῖσα καὶ τὰ ἅγια ἐρημωθήσεται εἰς καταπάτημα
(8:14) καὶ εἶπεν αὐτῷ ἕως ἑσπέρας καὶ πρωὶ ἡμέραι δισχίλιαι τριακόσιαι καὶ καθαρισθήσεται τὸ ἅγιον
(8:15) καὶ ἐγένετο ἐν τῷ θεωρεῖν με ἐγὼ Δανιηλ τὸ ὅραμα ἐζήτουν διανοηθῆναι καὶ ἰδοὺ ἔστη κατεναντίον μου ὡς ὅρασις ἀνθρώπου
(8:16) καὶ ἤκουσα φωνὴν ἀνθρώπου ἀνὰ μέσον τοῦ Ουλαι καὶ ἐκάλεσε καὶ εἶπεν Γαβριηλ συνέτισον ἐκεῖνον τὴν ὅρασιν καὶ ἀναβοήσας εἶπεν ὁ ἄνθρωπος ἐπὶ τὸ πρόσταγμα ἐκεῖνο ἡ ὅρασις
(8:17) καὶ ἦλθε καὶ ἔστη ἐχόμενός μου τῆς στάσεως καὶ ἐν τῷ ἔρχεσθαι αὐτὸν ἐθορυβήθην καὶ ἔπεσα ἐπὶ πρόσωπόν μου καὶ εἶπέν μοι διανοήθητι υἱὲ ἀνθρώπου ἔτι γὰρ εἰς ὥραν καιροῦ τοῦτο τὸ ὅραμα
(8:18) καὶ λαλοῦντος αὐτοῦ μετ’ ἐμοῦ ἐκοιμήθην ἐπὶ πρόσωπον χαμαί καὶ ἁψάμενός μου ἤγειρέ με ἐπὶ τοῦ τόπου
(8:19) καὶ εἶπέ μοι ἰδοὺ ἐγὼ ἀπαγγέλλω σοι ἃ ἔσται ἐπ’ ἐσχάτου τῆς ὀργῆς τοῖς υἱοῖς τοῦ λαοῦ σου ἔτι γὰρ εἰς ὥρας καιροῦ συντελείας μενεῖ
(8:20) τὸν κριὸν ὃν εἶδες τὸν ἔχοντα τὰ κέρατα βασιλεὺς Μήδων καὶ Περσῶν ἐστι
(8:21) καὶ ὁ τράγος τῶν αἰγῶν βασιλεὺς τῶν *ἑλλήνων ἐστί καὶ τὸ κέρας τὸ μέγα τὸ ἀνὰ μέσον τῶν ὀφθαλμῶν αὐτοῦ αὐτὸς ὁ βασιλεὺς ὁ πρῶτος
(8:22) καὶ τὰ συντριβέντα καὶ ἀναβάντα ὀπίσω αὐτοῦ τέσσαρα κέρατα τέσσαρες βασιλεῖς τοῦ ἔθνους αὐτοῦ ἀναστήσονται οὐ κατὰ τὴν ἰσχὺν αὐτοῦ
(8:23) καὶ ἐπ’ ἐσχάτου τῆς βασιλείας αὐτῶν πληρουμένων τῶν ἁμαρτιῶν αὐτῶν ἀναστήσεται βασιλεὺς ἀναιδὴς προσώπῳ διανοούμενος αἰνίγματα
(8:24) καὶ στερεωθήσεται ἡ ἰσχὺς αὐτοῦ καὶ οὐκ ἐν τῇ ἰσχύι αὐτοῦ καὶ θαυμαστῶς φθερεῖ καὶ εὐοδωθήσεται καὶ ποιήσει καὶ φθερεῖ δυνάστας καὶ δῆμον ἁγίων
(8:25) καὶ ἐπὶ τοὺς ἁγίους τὸ διανόημα αὐτοῦ καὶ εὐοδωθήσεται τὸ ψεῦδος ἐν ταῖς χερσὶν αὐτοῦ καὶ ἡ καρδία αὐτοῦ ὑψωθήσεται καὶ δόλῳ ἀφανιεῖ πολλοὺς καὶ ἐπὶ ἀπωλείας ἀνδρῶν στήσεται καὶ ποιήσει συναγωγὴν χειρὸς καὶ ἀποδώσεται
(8:26) τὸ ὅραμα τὸ ἑσπέρας καὶ πρωὶ ηὑρέθη ἐπ’ ἀληθείας καὶ νῦν πεφραγμένον τὸ ὅραμα ἔτι γὰρ εἰς ἡμέρας πολλάς
(8:27) ἐγὼ Δανιηλ ἀσθενήσας ἡμέρας πολλὰς καὶ ἀναστὰς ἐπραγματευόμην πάλιν βασιλικά καὶ ἐξελυόμην ἐπὶ τῷ ὁράματι καὶ οὐδεὶς ἦν ὁ διανοούμενος

Biblia Comentada, Profesores de Salamanca (BAC, 1965)



8. Visión del Carnero y del Macho Cabrío.
Las vicisitudes del pueblo judío van a ser reflejadas con más detalles en estos capítulos que siguen. La datación de la visión es del año tercero de Baltasar, pero su contenido se refiere detalladamente a la época de los Seléucidas de Siria, opresores de Palestina en el siglo II. Este capítulo está redactado en hebreo, mientras que el anterior lo estaba en arameo; pero es una clara continuación de éste. La disposición es muy similar: visión (1-14) y explicación hecha por un ángel (15-27).

Contenido de la visión (1-14).
1 El año tercero del reinado de Baltasar, yo, Daniel, tuve una visión, a más de la que había tenido anteriormente, 2 y, estando en la visión, me pareció hallarme en Susa, la capital, en la provincia de Elam, y estar durante la visión cerca del río Ulai. 3 Alcé los ojos y miré, y vi un carnero que estaba delante del río. Tenía dos cuernos, y aunque ambos eran altos, el uno era más alto que el otro, habiendo crecido más después del otro. 4 Vi al carnero acornear a poniente, a norte y mediodía, sin que bestia alguna pudiera resistirle y sin que nadie pudiera librarse de él. Hacía cuanto quería y se engrandeció. 5 Pero en esto vino un macho cabrío sin tocar la tierra con sus pies y con un cuerno entre los ojos. 6 Llegó al carnero de los dos cuernos que había visto delante del río, y corrió contra él con la furia de su fortaleza. 7 Vi que le acometía, rompiéndole ambos cuernos, sin que el carnero tuviera fuerza para resistirle, y, echándole por tierra, le pisoteó, sin que nadie pudiera librar al carnero. 8 El macho cabrío llegó a ser muy potente; pero, cuando lo fue, se le rompió el gran cuerno, y en su lugar le salieron cuatro cuernos, uno a cada uno de los vientos del cielo. 9 Del uno de ellos salió un cuerno pequeño, que creció mucho hacia el mediodía y el oriente y hacia la tierra gloriosa, 10 engrandecióse hasta llegar al ejército de los cielos, y echó a tierra estrellas y las holló. 11 Aun contra el príncipe del ejército se irguió, y le quitó el sacrificio perpetuo y destruyó su santuario. 12 Convocó impíamente ejércitos contra el sacrificio perpetuo, echó por tierra la verdad, hizo con buen éxito lo que quiso. 13 Entonces oí hablar a uno de los santos, respondiendo a otro santo que le preguntaba: ¿Hasta cuándo va a durar esta visión de la supresión del sacrificio perpetuo de la asoladora prevaricación y déla profanación del santuario?14 Entonces dijo: Hasta dos mil trescientas tardes y mañanas. Luego será purificado el gran santuario.

La datación en el año tercero de Baltasar quiere indicar que esta visión es continuación de la del capítulo anterior. Quizá esta datación es obra de un glosista posterior. Daniel es transportado imaginariamente a Susa, capital de Elam, destruida por Asurbanipal, reconstruida por Darío Histaspes (521-485) y lugar de residencia de los reyes persas en invierno. Por esa capital pasaba el río Ulai, que es el Eulaeus de los escritores clásicos 1. Elam era una provincia de la nueva Persia. Daniel ve imaginariamente a un carnero que está delante del río (v.3), que simbolizaba el imperio medopersa. La elección del carnero para designar a Persia es muy apropiada, porque, según la astronomía babilónico-persa, el reino de Persia estaba subordinado al signo del zodíaco del ariete. El carnero que veía Daniel tenía dos cuernos, uno mayor que el otro, es decir, el conglomerado étnico medo-persa.
El más alto correspondía a Persia, que había suplantado a Media en la hegemonía nacional (habiendo crecido mas después del otro, v.3). Ciro, príncipe de la provincia del norte de Persia, Anzán, venció al rey de Media, Astiajes, y se declaró soberano de Persia y de Media en 549 a.C. Después se lanzó hacia occidente. Es lo que quiere indicar el profeta al decir que el carnero acorneaba a poniente, a norte y a mediodía (v.4), las direcciones seguidas por los invasores persas: Babilonia, Lidia (Asia Menor) y Egipto, en tiempos de Cambises, sucesor de Ciro. Es la segunda bestia, semejante al oso que hemos visto en 7:5 con tres costillas entre los dientes. El poderío persa fue exorbitante, de forma que nadie podía con él. Todos los pueblos le estaban sometidos y no había esperanzas de liberarse de él.
Pero inesperadamente aparece en escena un macho cabrío que avanza tan apresuradamente, que apenas toca la tierra con sus pies (v.6). Es la tercera bestia o leopardo con cuatro alas del 0.7, es decir, Alejandro Magno, que vertiginosamente se hace dueño del Próximo Oriente. Acometió al carnero de los dos cuernos, es decir, al imperio medo-persa, rompiéndole ambos cuernos. La victoria fue total. Alejandro Magno atravesó el Helesponto en 334, derrotó al rey de Persia Darío Codomano en 333, cruzó Palestina, conquistó Egipto y fundó Alejandría y después se dirigió a Persia, venciendo a los restos del imperio persa en Arbela en 331. La carrera militar no pudo ser más vertiginosa. El profeta quizá escogió la figura del macho cabrío para designar a Alejandro Magno, porque Siria (cuya provincia habían de regentar los sucesores de él, los Seléucidas, opresores de los judíos) está bajo el signo del Capricornio en la distribución astronómica de los babilonios. En todo caso, el único cuerno del macho cabrío simboliza a Alejandro Magno (v.5). Después creció desmesuradamente su imperio, llegando hasta la India (v.8); pero en su pleno apogeo murió el gran macedonio (se le rompió el gran cuerno) en 323, a la edad de treinta y dos años.
Al desaparecer el imperio se desmembró en cuatro partes, adjudicadas a los cuatro Diadocos (y en su lugar le salieron cuatro cuernos, uno a cada uno de los vientos del cielo, v.8), que son: 1) Casandro (Macedonia y Grecia), al occidente; 2) Lisímaco (Asia Menor, con Paflagonia y el Ponto), al norte; 3) Seleuco (Siria, Babilonia hasta el Indus), al este; 4) Ptolomeo (Egipto), al sur. Al menos así quedó dividido el imperio en 301 después de la batalla de Ypso, en Frigia, aunque hubo antes un período de luchas por el imperio entre los generales.
Los Seléucidas son los que más preocupan al profeta, por la importancia que tienen en los asuntos del pueblo judío, sobre todo Antíoco IV Epifanes, que es el cuerno pequeño, salido de uno de los cuatro (v.9), y que se extendió hacia el mediodía, el oriente y hacia la tierra gloriosa (v.9), es decir, hacia Egipto, Mesopotamia y Palestina, respectivamente. En 165 a.C., Antíoco IV Epifanes hizo una expedición contra las regiones del Tigris y Eufrates. La tierra gloriosa o hermosa es la tierra de los judíos 2, por ser el lugar de morada del pueblo elegido. En efecto, Antíoco IV invadió reiteradamente la Palestina en su paso hacia Egipto, intentando ahogar los sentimientos religiosos de los judíos. En su arrogancia pretendió igualarse a Zeus, poniendo en sus monedas una estrella en la frente 3.
Quizá aquí la expresión ejército de los cielos aluda al pueblo de Dios, llamado también pueblo de los santos4, y entonces se comprende bien la frase siguiente de que echó a tierra estrellas y las holló, es decir, con sus opresiones logró hacer abandonar la religión judía a muchos de los más altos representantes del pueblo judío. El príncipe del ejército en ese caso es Dios, que en el v.25 se llama príncipe de príncipes, y en 11:36 Dios de los cielos. El profeta quiere decir que el pequeño cuerno atacó el centro religioso donde moraba Dios, el templo de Jerusalén, suprimiendo el sacrificio perpetuo (v.1-1), es decir, el sacrificio cotidiano, que se ofrecía por las mañanas y las tardes5. La alusión es clara a la profanación del templo de Jerusalén por Antíoco IV Epifanes en 168 a.C., suprimiendo con ello el sacrificio diario6; y echó por tierra la verdad (v.12), es decir, trató de destruir la fe monoteística de los judíos.
La profanación culminó en laasoladora prevaricación (v.13), que la Vg traduce por la abomination desolationis, que no es sino la entronización del ídolo abominable sobre el altar de los sacrificios 7. Esto representaba para el alma judía el mayor sacrilegio concebible. Justamente la supresión del sacrificio y profanación del santuario duró unos tres años y medio, que es lo que respondió a uno de los santos otro santo, que parece ser Gabriel. Daniel finge un diálogo celeste entre los ángeles para dar más impresión de misterio. En 10:5-6 aparece un personaje misterioso, que puede ser también uno de estos interlocutores.
En la literatura apocalíptica es muy común esta multiplicación de interlocutores, que no tienen otra misión que rodear de misterio y de interés los diálogos imaginativos. Así, el autor del libro de Daniel presenta a su protagonista dialogando con seres misteriosos celestiales en torno a problemas que inquietan al lector. Uno de ésos dice que la supresión del sacrificio durará dos mil trescientas tardes y mañanas (v.14), es decir, mil ciento cincuenta días, o sea, unos tres años y medio. La frase corresponde a un tiempo, tiempos y medio tiempo que hemos visto en 7:25. El santuario fue profanado en junio del 168 a.C. y consagrado de nuevo en diciembre del 165 a.C. 8 Quizá el punto de partida en el cómputo sea el 15 de diciembre del 168, en que se erigió el ídolo abominable. El autor dice tardes y mañanas, en vez de días, para computar el número de sacrificios omitidos, que debían ofrecerse uno por la mañana y otro por la tarde. Este período de tres años y medio es computado de modo diferente en distintos textos en cuanto al detalle 9, pero sustancialmente parece clara la alusión al período que duró la profanación del templo bajo Antíoco IV. La época de desolación terminará con la purificación del santuario, que se cumplió en el 25 de diciembre (Quisleu) de 165 a.C., después de la victoria de Judas Macabeo 10.

Interpretación de la visión (15-27).
15 Mientras yo, Daniel, contemplaba la visión y buscaba la inteligencia, púsose ante mí un como hombre, 16 y oí una voz de hombre que de en medio del Ulai gritaba y decía: Gabriel, explícale a éste la visión. 17 Vino éste luego cerca de donde estaba yo, y al acercarse me sobrecogí y caí sobre mi rostro. El me dijo: Atiende, hijo de hombre, que la visión es del fin de los tiempos. 18 Al hablarme caí entontecido sobre el rostro, pero él me tocó y me hizo estar en pie, 19 y me dijo: Voy a enseñarte lo que sucederá al fin del tiempo de la ira, pues tendrá fin ese tiempo. 20 El carnero de dos cuernos que has visto son los reyes de Media y de Persia; 21 el macho cabrío es el rey de Grecia, y el gran cuerno de entre sus ojos es el rey primero; 22 el romperse y salir en su lugar otros cuernos, cuatro reyes que se alzarán en la nación, mas no de tanta fuerza como aquél.23 Al final de su dominación, cuando se completen las prevaricaciones, levantaráse un rey imprudente e intrigante; 24 su poder crecerá, no por su propia fuerza, y producirá grandes ruinas y tendrá éxitos, y destruirá a poderosos y al pueblo de los santos. 25 Por sus prosperidades y por el éxito de sus intrigas, se llenará de arrogancia su corazón, y hará perecer a muchos que vivían apaciblemente, y se levantará contra el príncipe de los príncipes, pero será destruido sin que intervenga mano alguna. 26 La visión de las tardes y mañanas es verdadera; guárdala en tu corazón, porque es para mucho tiempo. 27 Yo, Daniel, quedé quebrantado y estuve enfermo algunos días, y cuando convalecí, me ocupé en asuntos del rey. Estaba asombrado de la visión, pero nadie la supo.

Daniel va a transmitir personalmente la interpretación de la visión sobre el carnero y el macho cabrío, que ya hemos explicado.
Para dar mayor interés al relato, finge un diálogo con un intérprete oficial, según es ley en los libros apocalípticos. Gabriel, el intérprete oficial en sus comunicaciones con los hombres, le adelanta a Daniel que la visión se refiera al v.11 de los tiempos (v.17). En el v.18 puntualizará que se trata del fin del tiempo de la ira, que, como veremos, no es sino la terminación de la época de persecución de Antíoco IV Epífanes.
Sigue luego la identificación del carnero y macho cabrio, como hemos visto anteriormente; es decir, los reyes de Media y de Persia, el de Grecia y sus cuatro sucesores. El rey imprudente e intrigante no es otro que el pequeño cuerno, es decir, Antíoco IV, que hizo guerra a la tierra gloriosa y contra el principe de los príncipes, que es el Dios de los judíos (v.25). Después el ángel intérprete le invita a prestar atención a la fisión de tardes y mañanas, es decir, a los hechos que han de transcurrir durante esos tres años y medio, en los que culminará la persecución de los fieles. Daniel quedó quebrantado y enfermo por la impresión recibida.

1 Cf. Plinto, Hist. Nat. 6:27. Sobre Susa cf. Neh_1:1; Est_1:1. 2 Cf. 11:16.42. 3 Cf. 2Ma_9:10. 4 Cf. 7:17.27; Henoc 90,24. 5 Cf. Exo_29:38-42. La expresión holocausto perpetuo sólo aparece aquí en el A.T., pero se hace corriente en la literatura rabínica posterior. 6 Cf. 1Ma_1:45.59; 1Ma_4:52-53. 7 Cf. 1Ma_1:57. 8 Cf. 1Ma_21:24.49-57; 1Ma_4:26-59. 9 Cf. 7:25; 9:27; 12:11. 10 Cf. 1Ma_1:54; 1Ma_4:525.


King James Version (KJVO) (1611)



Chapter VIII.

1 Daniels vision, of the Ram, and he Goate. 13 The 2300.daies of sacrifice. 15 Gabriel comforteth Daniel, and interpreteth the vision.
1 In the third yeere of the reigne of King Belshazzar, a vision appeared vnto mee, euen vnto me Daniel, after that which appeared vnto me at the first.
2 And I saw in a vision (and it came to passe when I saw, that I was at Shushan in the palace, which is in the prouince of Elam) and I saw in a vision, and I was by the riuer of Ulai.
3 Then I lifted vp mine eyes, and saw, and behold, there stood before the riuer, a ramme which had two hornes, and the two hornes were high: but one was higher then [ Hebrew: the second.] the other, and the higher came vp last.
4 I saw the ramme pushing Westward, & Northward, and Southward: so that no beasts might stand before him, neither was there any that could deliuer out of his hand, but he did according to his will, and became great.
5 And as I was considering, behold, an he goat came fro the west on the face of the whole earth, & [ Or, none touched him in the earth.] touched not the

[The vision of the ramme and goat.]

ground: and the goate had [ Hebrew: a horne of sight.] a notable horne betweene his eyes.
6 And he came to the ramme that had two hornes, which I had seene standing before the riuer, and ranne vnto him in the furie of his power.
7 And I saw him come close vnto the ramme, and he was mooued with choler against him, and smote the ramme, and brake his two hornes, and there was no power in the ramme to stand before him, but he cast him downe to the ground, and stamped vpon him, and there was none that could deliuer the ramme out of his hand.
8 Therefore the hee goate waxed very great, and when he was strong, the great horne was broken: and for it came vp foure notable ones, [ Dan_11:4 .] toward the foure windes of heauen.
9 And out of one of them came forth a litle horne, which waxed exceeding great, toward the South, and toward the East, and toward the [ Psa_48:2 Eze_20:6 .] pleasant land.
10 And it waxed great euen [ Or, against the hoste.] to the hoste of heauen, and it cast downe some of the hoste, and of the starres to the ground, and stamped vpon them.
11 Yea he magnified himselfe euen [ Or, against.] to the prince of the hoste, and [ Or, from him.] by him the dayly sacrifice was taken away, and the place of his Sanctuary was cast down.
12 And [ Or, the host was giuen ouer for the transgression against the daily sacrifice.] an hoste was giuen him against the daily sacrifice by reason of transgression, and it cast downe the trueth to the ground, and it practised, and prospered.
13 Then I heard one Saint speaking, and another Saint saide vnto [ The numberer of secrets, or, the wonderfull numberer. Hebrew: Palmoni.] that certaine Saint which spake, How long shall bee the vision concerning the daily sacrifice, and the transgression [ Or, making desolate.] of desolation, to giue both the Sanctuary, and the hoste to be troden vnder foot?
14 And he said vnto me, Unto two thousand and three hundred [ Hebrew: euening morning.] dayes: then shall the Sanctuary be [ Hebrew: iustified.] clensed.
15 And it came to passe, when I, euen I Daniel had seene the vision, and sought for the meaning, then beholde, there stood before me as the appearance of a man.
16 And I heard a mans voyce betweene the bankes of Ulai, which called and said, [ Dan_9:21 .] Gabriel, make this man to vnderstand the vision.
17 So he came neere where I stood: and when he came, I was afraid, and fell vpon my face: but he said vnto mee,

[The vision of the ramme and goat.]

Understand, O sonne of man: for at the time of the end shalbe the vision.
18 Now as he was speaking with me, I was in a deepe sleepe on my face toward the ground: but he touched me, and [ Hebrew: made me stand vpon my standing.] set me vpright.
19 And he said, Behold, I wil make thee know what shall be in the last end of the indignation: for at the time appointed the end shalbe.
20 The ramme which thou sawest hauing two hornes, are the kings of Media, and Persia.
21 And the rough goat is the king of Grecia, and the great horne that is betweene his eyes, is the first king.
22 Now that being broken, whereas foure stood vp for it, foure kingdomes shall stand vp out of the nation, but not in his power.
23 And in the latter time of their kingdome, when the transgressours [ Hebrew: are accomplished.] are come to the full, a king of fierce countenance, and vnderstanding darke sentences, shall stand vp.
24 And his power shall be mighty, but not by his owne power: and hee shall destroy wonderfully, and shall prosper, and practise, and shall destroy the mightie, and the [ Hebrew: people of the holy ones.] holy people.
25 And through his policie also hee shall cause craft to prosper in his hand, and hee shall magnifie himselfe in his heart, and by [ Or, prosperitie.] peace shal destroy many: he shall also stand vp against the prince of princes, but he shalbe [ 2Ma_6:9 .] broken without hand.
26 And the vision of the euening, and the morning, which was tolde, is true: wherfore shut thou vp the vision, for it shalbe for many dayes.
27 And I Daniel fainted and was sicke certaine dayes: afterward I rose vp and did the kings businesse, and I was astonished at the vision, but none vnderstood it.

Nuevo Comentario Bíblico Siglo XXI (Editorial Mundo Hispano, 2019)



El pequeño cuerno que creció

El descendiente de uno de los cuernos ahora se describe involucrándose en una política vigorosa de expansión que alcanza a Palestina (la tierra gloriosa, 9; cf. Deut. 8:7-9; Jer. 3:19). En autoengrandecimiento (cf. Isa. 8:12-15) esta figura se deificará a sí misma y blasfemará prohibiendo el culto bíblico (11, 12). Daniel vio esto prolongarse por 2.300 tardes y mañanas (14), lo que probablemente debe entenderse como días (cf. Gén. 1:5, 8, 13 etc.). El hecho de que esta información le fuera transmitida a Daniel por los santos (13) es una indicación de que, a pesar del horror de los eventos, son conocidos por Dios y misteriosamente están dentro de sus propósitos (cf. 1:2). Entonces, también, lo es el cuerno pequeño que crece no por su propio poder (24) y cuya caída no es por mano humana (25).

Siria, una de las cuatro divisiones en las que se fragmentó el imperio de Alejandro Magno, fue gobernada por Seleuco Nicator, cabeza de la dinastía seléucida de la que Antíoco IV surgió en 175 a. de J.C. Tomó el título de Theos Antíoco Epífanes (Antíoco, el Dios ilustre). Otros se refieren a él como Epímanes (el loco). En su política expansionista invadió Palestina (la tierra gloriosa; 9) y saqueó Jerusalén en medio de terrible derramamiento de sangre. Abolió las ofrendas diarias matutinas y vespertinas (11; cf. Exo. 29:38-43) y cometió la blasfemia de sacrificar un cerdo en el altar de las ofrendas quemadas, después de colocar una estatua de Zeus en el templo y de hacer sacrificios humanos en el altar. Prohibió la circuncisión y profanó el sábado (cf. vv. 11, 12).

Es digno de notarse el empeño de Daniel por entender esta visión (5a, 15, 16). Esta iluminación no es solamente un asunto de conocimiento previo de los eventos de la historia, sino también una consideración de la naturaleza y obra del mal en su destrucción de la vida, su oposición a la piedad (24; con un enfoque en destruir la adoración del pueblo de Dios, 11; cf. Hech. 20:29-31), su false dad y su orgullo (25). A la luz de esto Daniel aprende lecciones vitales: que nadie debe permitir que lo sugestionen con un falso sentido de seguridad (25, se engrandecerá; cf. 1 Cor. 10:12; Gál. 6:1), y que Dios finalmente destruirá toda oposición a él (25; cf. Sal. 2:8-12; 46:8-10; Apoc. 11:15-18).

El enfoque en el cuerno pequeño, al cual los papeles de los grandes imperios del carnero y del macho cabrío son secundarios, es un recordatorio de la característica perspectiva bíblica, que ve, no los grandes imperios, sino al pueblo del pacto de Dios como la clave para la historia. El significado final de los imperios y de sus gobernantes se determina por su trato al pueblo de Dios (9-12; cf. Mat. 25:31-46).

Dos frases señalan hacia el cumplimiento de la visión de Daniel: esos eventos tendrán lugar al final de la indignación ... en el tiempo señalado (19) y después de muchos días (26). El fin en vista aquí es mejor tomado como la última parte del período de la historia bajo revisión (es decir, no el fin de las edades).

Como en 7:28, la reacción de Daniel es instructiva. La seriedad del conflicto en el que el pueblo de Dios iba a estar envuelto lo abrumó y lo horrorizó, pero no lo paralizó. Aun en un ambiente impío él cumplió sus responsabilidades diarias (27; cf. 2 Ped. 3:11).

Libro del Pueblo de Dios (San Pablo, 1990)



8. Este versiculo alude a la muerte de Alejandro Magno y a la división de su gran Imperio.

9. "La Hermosura" es un nombre simbólico de Judea, y aquí se alude a su conquista por parte de Antíoco Epífanes.

10. Ver Apo_12:4. Las "estrellas" son "los Santos del Altísimo" ( Apo_7:18), el "pueblo de los Santos" ( Apo_5:24); y el "Jefe del Ejército" ( Apo_5:11) es el mismo Dios.

14. Esta cantidad de "tardes y mañanas" corresponde a 1.150 días.

21. "Javán" es Grecia, y su "rey", Alejandro Magno.

Sagrada Biblia (Conferencia Episcopal Española, 2011)

*8 Esta visión viene a desarrollar la última parte de la anterior. Ahora se trata del imperio medo-persa, derrotado por el griego, y de la actuación de Antíoco IV, el cuerno pequeño de Dan 8:9 y el rey de Dan 8:23. La atención se centra más en saber cuándo va a llegar el fin, con objeto de dar esperanza en medio de la persecución.

Dios Habla Hoy (Sociedades Bíblicas Unidas, 1996)



Dios Habla Hoy 1996 Notes:



[1] 8.9 Tierra de la Hermosura: el territorio de Israel. Cf. Jer 3.19; Ez 20.6.

[2] 8.10 El ejército del cielo son los astros y estrellas, que los antiguos adoraban como dioses (Dt 4.19; Jer 8.2; 19.13; Sof 1.5).

[3] 8.11 El jefe del ejército celestial es el mismo Dios, que en el v. 25 recibe el título de príncipe de príncipes.

[4] 8.16 Aquí el ángel intérprete no es una figura anónima sino que se llama Gabriel, nombre que en hebreo podría significar hombre de Dios, o bien Dios es fuerte. Cf. Dn 9.21; Lc 1.19,26.

La Biblia de Nuestro Pueblo (Liturgical Press, 2006),

Segunda: El carnero y el macho cabrío. Esta nueva visión amplía prácticamente la anterior, aunque reduce el número de imperios. Nótese el predominio del símbolo del «cuerno», imagen antigua de fuerza y poder. Los dos animales representan al imperio persa y al griego respectivamente (20s); los cuernos del chivo serían los sucesores griegos del conquistador Alejandro Magno. El último cuerno, que alcanza proporciones cósmicas (10-12), es contemporáneo del redactor, y es quien más poder tiene y quien más expande la maldad.

Biblia Hispano Americana (Sociedad Bíblica Española, 2014)

— un rey insolente e intrigante: Nueva alusión a Antíoco IV Epífanes (ver vv. Dan 8:9-12). Sobre la insolencia de este monarca, ver Dan 7:8; Dan 7:20.

Torres Amat (1825)



[2] En Susa tenían los reyes caldeos un palacio o alcázar.

[8] Después de la muerte de Alejandro Magno, que sólo reinó doce años, el imperio se dividió entre sus cuatro capitanes. Macedonia al occidentepara Casandro; Tracia y Asia Menor al nortebajo Lisímaco; Siria, Mesopotamia y Persia al orientebajo Seleuco; Egipto al sur bajo Tolomeo.

[14] Seis y medio años lunares o seis años, tres meses y dieciocho días solares.

Jünemann (1992)


23 o. Antíoco.