Ver contexto
Me trasladé a Media y administré allí sus negocios hasta su muerte; y deposité en Ragués de Media, en casa de Gabael, hermano de Gabrí, unos sacos de plata por valor de diez talentos.
(Tobías 1, 14) © Nueva Biblia de Jerusalén (Desclee, 1998)

Greek Bible (Septuagint Alt. Versions + SBLGNT Apparatus)

(1:1) βίβλος λόγων Τωβιθ τοῦ Τωβιηλ τοῦ Ανανιηλ τοῦ Αδουηλ τοῦ Γαβαηλ τοῦ Ραφαηλ τοῦ Ραγουηλ ἐκ τοῦ σπέρματος Ασιηλ ἐκ φυλῆς Νεφθαλιμ
(1:2) ὃς ᾐχμαλωτεύθη ἐν ταῖς ἡμέραις Ενεμεσσαρου τοῦ βασιλέως τῶν Ἁσσυρίων ἐκ Θισβης ἥ ἐστιν ἐκ δεξιῶν Κυδιως τῆς Νεφθαλιμ ἐν τῇ ἄνω Γαλιλαίᾳ ὑπεράνω Ασσηρ ὀπίσω ὁδοῦ δυσμῶν ἡλίου ἐξ ἀριστερῶν Φογωρ
(1:3) ἐγὼ Τωβιθ ὁδοῖς ἀληθείας ἐπορευόμην καὶ ἐν δικαιοσύναις πάσας τὰς ἡμέρας τῆς ζωῆς μου καὶ ἐλεημοσύνας πολλὰς ἐποίησα τοῖς ἀδελφοῖς μου καὶ τῷ ἔθνει μου τοῖς πορευθεῖσιν μετ’ ἐμοῦ ἐν τῇ αἰχμαλωσίᾳ εἰς τὴν χώραν τῶν Ἁσσυρίων εἰς Νινευη
(1:4) καὶ ὅτε ἤμην ἐν τῇ χώρᾳ μου ἐν γῇ Ισραηλ καὶ ὅτε ἤμην νέος πᾶσα ἡ φυλὴ Νεφθαλιμ τοῦ πατρός μου ἀπέστησαν ἀπὸ τοῦ οἴκου Δαυιδ τοῦ πατρός μου καὶ ἀπὸ Ιερουσαλημ πόλεως τῆς ἐκλεγείσης ἐκ πασῶν φυλῶν Ισραηλ εἰς τὸ θυσιάζειν πάσαις φυλαῖς Ισραηλ καὶ ἡγιάσθη ὁ ναὸς τῆς κατασκηνώσεως τοῦ θεοῦ καὶ ᾠκοδομήθη ἐν αὐτῇ εἰς πάσας τὰς γενεὰς τοῦ αἰῶνος
(1:5) πάντες οἱ ἀδελφοί μου καὶ ὁ οἶκος Νεφθαλιμ τοῦ πατρός μου ἐθυσίαζον ἐκεῖνοι τῷ μόσχῳ ὃν ἐποίησεν Ιεροβεαμ ὁ βασιλεὺς Ισραηλ ἐν Δαν ἐπὶ πάντων ὀρέων τῆς Γαλιλαίας
(1:6) κἀγὼ μονώτατος ἐπορευόμην πολλάκις εἰς Ιεροσόλυμα ἐν ταῖς ἑορταῖς καθὼς γέγραπται ἐν παντὶ Ισραηλ ἐν προστάγματι αἰωνίῳ τὰς ἀπαρχὰς καὶ τὰ πρωτογενήματα καὶ τὰς δεκάτας τῶν κτηνῶν καὶ τὰς πρωτοκουρίας τῶν προβάτων ἔχων ἀπέτρεχον εἰς Ιεροσόλυμα
(1:7) καὶ ἐδίδουν αὐτὰ τοῖς ἱερεῦσιν τοῖς υἱοῖς Ααρων πρὸς τὸ θυσιαστήριον καὶ τὴν δεκάτην τοῦ σίτου καὶ τοῦ οἴνου καὶ ἐλαίου καὶ ῤοῶν καὶ τῶν σύκων καὶ τῶν λοιπῶν ἀκροδρύων τοῖς υἱοῖς Λευι τοῖς θεραπεύουσιν ἐν Ιερουσαλημ καὶ τὴν δεκάτην τὴν δευτέραν ἀπεδεκάτιζον ἀργυρίῳ τῶν ἓξ ἐτῶν καὶ ἐπορευόμην καὶ ἐδαπάνων αὐτὰ ἐν Ιερουσαλημ καθ’ ἕκαστον ἐνιαυτόν
(1:8) καὶ ἐδίδουν αὐτὰ τοῖς ὀρφανοῖς καὶ ταῖς χήραις καὶ προσηλύτοις τοῖς προσκειμένοις τοῖς υἱοῖς Ισραηλ εἰσέφερον καὶ ἐδίδουν αὐτοῖς ἐν τῷ τρίτῳ ἔτει καὶ ἠσθίομεν αὐτὰ κατὰ τὸ πρόσταγμα τὸ προστεταγμένον περὶ αὐτῶν ἐν τῷ νόμῳ Μωσῆ καὶ κατὰ τὰς ἐντολάς ἃς ἐνετείλατο Δεββωρα ἡ μήτηρ Ανανιηλ τοῦ πατρὸς ἡμῶν ὅτι ὀρφανὸν κατέλιπέν με ὁ πατὴρ καὶ ἀπέθανεν
(1:9) καὶ ὅτε ἐγενήθην ἀνήρ ἔλαβον γυναῖκα ἐκ τοῦ σπέρματος τῆς πατριᾶς ἡμῶν καὶ ἐγέννησα ἐξ αὐτῆς υἱὸν καὶ ἐκάλεσα τὸ ὄνομα αὐτοῦ Τωβιαν
(1:10) μετὰ τὸ αἰχμαλωτισθῆναί με εἰς Ἁσσυρίους καὶ ὅτε ᾐχμαλωτίσθην εἰς Νινευη ἐπορευόμην καὶ πάντες οἱ ἀδελφοί μου καὶ οἱ ἐκ τοῦ γένους μου ἤσθιον ἐκ τῶν ἄρτων τῶν ἐθνῶν
(1:11) ἐγὼ δὲ συνετήρησα τὴν ψυχήν μου μὴ φαγεῖν ἐκ τῶν ἄρτων τῶν ἐθνῶν
(1:12) καὶ ὅτε ἐμεμνήμην τοῦ θεοῦ μου ἐν ὅλῃ ψυχῇ μου
(1:13) καὶ ἔδωκέν μοι ὁ ὕψιστος χάριν καὶ μορφὴν ἐνώπιον Ενεμεσσαρου καὶ ἠγόραζον αὐτῷ πάντα τὰ πρὸς τὴν χρῆσιν
(1:14) καὶ ἐπορευόμην εἰς Μηδίαν καὶ ἠγόραζον αὐτῷ ἐκεῖθεν ἕως αὐτὸν ἀποθανεῖν καὶ παρεθέμην Γαβαήλῳ βαλλάντια τῷ ἀδελφῷ τῷ Γαβρι ἐν τῇ χώρᾳ τῆς Μηδίας ἀργυρίου τάλαντα δέκα
(1:15) καὶ ὅτε ἀπέθανεν Ενεμασσαρ καὶ ἐβασίλευσεν Σενναχηριμ υἱὸς αὐτοῦ ἀντ’ αὐτοῦ καὶ αἱ ὁδοὶ τῆς Μηδίας ἀπέστησαν καὶ οὐκέτι ἠδυνάσθην πορευθῆναι εἰς τὴν Μηδίαν
(1:16) ἐν ταῖς ἡμέραις Ενεμεσσαρου ἐλεημοσύνας πολλὰς ἐποίησα τοῖς ἀδελφοῖς μου τοῖς ἐκ τοῦ γένους μου
(1:17) τοὺς ἄρτους μου ἐδίδουν τοῖς πεινῶσιν καὶ ἱμάτια τοῖς γυμνοῖς καὶ εἴ τινα τῶν ἐκ τοῦ ἔθνους μου ἐθεώρουν τεθνηκότα καὶ ἐρριμμένον ὀπίσω τοῦ τείχους Νινευη ἔθαπτον αὐτόν
(1:18) καὶ εἴ τινα ἀπέκτεινεν Σενναχηριμ ὅτε ἀπῆλθεν φεύγων ἐκ τῆς Ιουδαίας ἐν ἡμέραις τῆς κρίσεως ἧς ἐποίησεν ἐξ αὐτοῦ ὁ βασιλεὺς τοῦ οὐρανοῦ περὶ τῶν βλασφημιῶν ὧν ἐβλασφήμησεν ἔθαψα πολλοὺς γὰρ ἀπέκτεινεν ἐν τῷ θυμῷ αὐτοῦ ἐκ τῶν υἱῶν Ισραηλ καὶ ἔκλεπτον τὰ σώματα αὐτῶν καὶ ἔθαπτον καὶ ἐζήτησεν αὐτὰ Σενναχηριμ καὶ οὐχ εὗρεν αὐτά
(1:19) καὶ ἐπορεύθη εἷς τις τῶν ἐκ τῆς Νινευη καὶ ὑπέδειξεν τῷ βασιλεῖ περὶ ἐμοῦ ὅτι ἐγὼ θάπτω αὐτούς καὶ ἐκρύβην καὶ ὅτε ἐπέγνων ὅτι ἔγνω περὶ ἐμοῦ ὁ βασιλεὺς καὶ ὅτι ζητοῦμαι τοῦ ἀποθανεῖν ἐφοβήθην καὶ ἀπέδρασα
(1:20) καὶ ἡρπάγη πάντα ὅσα ὑπῆρχέν μοι καὶ οὐ κατελείφθη μοι οὐδέν ὃ οὐκ ἀνελήμφθη εἰς τὸ βασιλικόν πλὴν Αννας τῆς γυναικός μου καὶ Τωβια τοῦ υἱοῦ μου
(1:21) καὶ οὐ διῆλθον ἡμέραι τεσσαράκοντα ἕως οὗ ἀπέκτειναν αὐτὸν οἱ δύο υἱοὶ αὐτοῦ καὶ ἔφυγον εἰς τὰ ὄρη Αραρατ καὶ ἐβασίλευσεν Σαχερδονος υἱὸς αὐτοῦ μετ’ αὐτόν καὶ ἔταξεν Αχιχαρον τὸν Αναηλ τὸν τοῦ ἀδελφοῦ μου υἱὸν ἐπὶ πᾶσαν τὴν ἐκλογιστίαν τῆς βασιλείας αὐτοῦ καὶ αὐτὸς εἶχεν τὴν ἐξουσίαν ἐπὶ πᾶσαν τὴν διοίκησιν
(1:22) τότε ἠξίωσεν Αχιχαρος περὶ ἐμοῦ καὶ κατῆλθον εἰς τὴν Νινευη Αχιχαρος γὰρ ἦν ὁ ἀρχιοινοχόος καὶ ἐπὶ τοῦ δακτυλίου καὶ διοικητὴς καὶ ἐκλογιστῆς ἐπὶ Σενναχηριμ βασιλέως Ἁσσυρίων καὶ κατέστησεν αὐτὸν Σαχερδονος ἐκ δευτέρας ἦν δὲ ἐξάδελφός μου καὶ ἐκ τῆς συγγενείας μου

Biblia Comentada, Profesores de Salamanca (BAC, 1965)

Times New Roman ;;
Ascendencia de Tobit (1:1-2).
1 Historia de Tobit, hijo de Tobiel, hijo de Ananiel, hijo de Aduel, hijo de Gabael, de la familia de Asiel, de la tribu de Neftalí, 2 que fue llevado cautivo en tiempo de Enemesar, rey de los asirios, y era natural de Tisbe, que está a la derecha de Cades de Neftalí, en Galilea, por encima de Hasor.

Se indican en el título del libro la genealogía del personaje protagonista de la historia y la patria del mismo (1Sa_1:1; 1Sa_9:1; Jdt_8:1; 1 Mac c.21). La expresión griega, de sabor hebraico, biblos logon, libro de palabras, líber sermonum, equivale a decir: Tratado de los dichos y hechos de Tobías (1Re_11:41; 1Re_14:19.29; Neh_12:23), o simplemente: Historia de Tobías. Todos los nombres que entran en la genealogía de Tobit son teóforos, con significación simbólica, lo que no deja de ser sorprendente. En algunos textos, a esta genealogía se añaden los nombres de Rafael y Ragüel (Sin.). Con esta genealogía se hace resaltar la ascendencia gloriosa de nuestro héroe.
La mención de Enemesar ofrece cierta dificultad. Sabemos que los reyes de Asiría se sucedieron por este orden: Teglatfalasar III (745-727), Salmanasar V (727-722), Sargón (722-705), Senaquerib (705-681), Asaradón (681-669). La deportación de Tobit a Asina tuvo lugar, o bien en 732, bajo el reinado de Teglatfalasar, del cual su hijo Salmanasar era jefe de operaciones en occidente, o en 721 ocupando el trono asirio el rey Sargón (722-705). Pero, dado el casó de que no existe ningún soberano asirio que lleve el nombre de Enemesar, ¿cómo se explica la presencia del mismo en el texto del libro de Tobías? Con este nombre, ¿se quiere designar a Salmanasar o a Sargón? Divergen los autores al dar una respuesta a estas preguntas. Para algunos, la presencia de Enemesar en los textos griegos en vez de Salmanasar se explica por un error de lectura y escritura, por confusión y substitución de letras iniciales (Clamer, Stummer, Vaccari, Schumpp). Otros creen que Enemesar quiere designar al rey Sargón. En realidad, parece que más que de personas es cuestión de nombres. Es cierto que el personaje es Sargón, pero deben explicarse las variantes y mutaciones del nombre en los diversos textos (Priero).
Indica el texto que Tobit fue arrancado de Tisbe y llevado cautivo a Asiría. El texto griego no señala precisamente el lugar de la patria de Tobit, sino más bien la localidad desde donde salió para su cautiverio. Todos los textos convienen en afirmar que la localidad pertenecía a la tribu de Neftalí, en Galilea (Superior, añaden S y Vulgata).


Desgracias de Tobit y Sara (1:3-3:17).

Vida ejemplar de Tobit (1:3).
3 Yo, Tobit, caminé por las sendas de la verdad y de la justicia todos los días de mi vida, haciendo muchas limosnas a mis hermanos, los de mi nación, que conmigo habían sido llevados a tierra de los asirios, a Nínive.

Desde el principio, la Vulgata emplea en la narración la tercera persona, mientras que las versiones griegas hasta el c.3 v.7 ponen el texto en boca de Tobit. El autor sagrado tiene interés en hacer resaltar que la vida de Tobit se caracterizó por la fidelidad a la ley divina y por su caridad hacia el prójimo. Durante toda su vida caminó Tobit por la senda de la verdad, que es la ley y el temor de Dios (Sal_119:30; 2Pe_2:2). En el texto original se encuentran tres términos que no pocas veces tienen un significado sinónimo: verdad (alézeia), justicia (dikaiosyne; 2Pe_4:6) y limosna (eleemosyne). En pocas palabras da el texto un fiel retrato de la personalidad moral de Tobit. Su múltiple acción bienhechora se ejercía en favor de sus hermanos compatriotas deportados como él a Nínive, ciudad que más tarde, bajo Senaquerib (705-681), debía convertirse oficia mente en capital de Asina. En este capítulo (2Pe_1:10-15) se supone que ya en tiempos de Salmanasar y de Sargón era Nínive la capital de Asiría. Podía serlo de hecho, pero oficialmente no.

Fidelidad de Tobit en un ambiente de apostasía (2Pe_1:4-5).
4 Siendo yo joven, vivía en mi patria, en la tierra de Israel, y toda la tribu de Neftalí, mi padre, se había apartado del templo de Jerusalén, de la ciudad elegida entre todas las tribus de Israel para ofrecer sacrificios y ser morada del Altísimo, santificada por todas las generaciones. 5 Todas las tribus, que a una habían apostatado, sacrificaban a Baal, al becerro, y asimismo la casa de Neftalí, mi padre.

Siendo todavía joven, demostró Tobit su fidelidad a la casa de David (Sin., VL) y hacia el templo de Jerusalén. Esta conducta del joven Tobit es tanto más de admirar cuanto que la mayoría de sus hermanos de tribu habían apostatado del culto verdadero y se habían rebelado contra Jerusalén, la ciudad elegida entre todas las tribus de Israel para ofrecer allí sacrificios por ser la morada del Altísimo. No sólo la tribu de Neftalí, sino todas las tribus del Norte habían apostatado, sacrificando a Baal en vez de adorar al verdadero Dios en su único santuario legítimo de Jerusalén. La apostasía fue general, no total, pues un pequeño núcleo de fieles resistieron al mal ejemplo y se aventuraban a hacer las visitas reglamentarias al templo de Jerusalén (2Pe_5:14). El texto alude al cisma político-religioso perpetrado por Jeroboam I (1 Re 12:16-14:20). Con el fin de poner de relieve la conducta de Tobit, se menciona en los primeros dos capítulos la apostasía de la tribu de Neftalí, a la cual pertenecía aquél. La expresión Neftalí, mi padre, debe entenderse en el sentido de antepasado.

Fidelidad de Tobit a los deberes para con el santuario de Jerusalén (1:6-8).
6 Yo iba, las más veces solo, a Jerusalén durante las fiestas, según está mandado a todo Israel por precepto eterno, y llevaba las primicias y los diezmos de las cosechas y las primicias del esquileo, 7 y los entregaba a los sacerdotes, hijos de Aarón, en el altar. El diezmo de todas las cosas se lo entregaba yo a los hijos de Levi que sirven en Jerusalén; el segundo diezmo lo vendía e iba y lo gastaba en Jerusalén cada año; 8 y el tercero lo daba a quienes correspondía, según que me había recomendado la madre de mi padre, Débora, pues yo era huérfano de padre.

Dice el texto que Tobit, en las peregrinaciones que a menudo nacía a Jerusalén, iba solo (monos), lo que debe interpretarse en sentido amplio, como da a entender 5:14. Las tres solemnidades a las cuales tenía obligación de asistir todo varón israelita eran Pascua, Pentecostés y fiesta de los Tabernáculos. Con ocasión de estas risitas periódicas a la Ciudad Santa, llevaba Tobit las primicias, es diezmos de todos los productos y el primer esquileo, que entregaba a los sacerdotes. Mandaba la Ley que los israelitas no se presentaran ante Yahvé con las manos vacías, sin llevar las primicias de los frutos del suelo (Exo_23:15). En general, todas las primicias pertenecían a Yahvé (Lev_23:19; Lev_27:26; Lev_34:36; Deu_12:6), y eran consignadas en manos de los sacerdotes, quienes las ofrecían con una ceremonia que consistía en la elevación (teruma) y agitación (tenufa) de las ofrendas1.
En el fondo de esta observancia tan escrupulosa de las primicias y diezmos, está, además de su fidelidad a la ley mosaica, la educación esmerada que recibió Tobit de parte de Débora, madre de su padre, es decir, madre de Tobiel, la cual corrió con la educación del niño después de la muerte de su padre. La mención de Débora Que 4:4) en este texto obedece al designio del autor sagrado de poner de relieve la buena índole de Tobit.

Fiel observancia de las leyes concernientes al matrimonio (1:9).
9 Hombre ya, tomé por mujer a Ana, del linaje de nuestro padre, y de ella tuve a Tobías.

No sólo se abstuvo Tobit de tomar por esposas a mujeres extranjeras, lo que prohibía la Ley (Deu_34:15; Esd_9:1), sino que se obligó a tomar a una mujer de su mismo linaje, lo cual, aunque no se exigía por la Ley, se consideraba como más conforme al ejemplo de los patriarcas (Gen_24:4-37-38; Gen_28:2-9; Gen_29:19). No indica el texto la edad de Tobit en el momento de contraer matrimonio; con una fórmula vaga, dice el texto latino: Cum factus esset vir (anér), lo que da a entender que contaba unos veinte años cumplidos. Era éste el término a quo para poder contraer matrimonio (Exo_30:14; Deu_20:7; Deu_24:5). De él tuvo un hijo, al que llamó Tobías. Todos los textos, excepto la Vulgata, están acordes en llamar Tobit al padre y Tobías al hijo, ejemplo que seguiremos nosotros.

Observancia de la ley referente a los manjares (Deu_1:10-14).
10 Cuando fuimos llevados cautivos a Nínive, todos mis hermanos y los de mi linaje comían de los manjares de los gentiles; 11 pero yo me abstenía de comerlos,12 porque con toda mi alma me acordaba de Dios. 13 Dióme el Altísimo favor y gracia ante Enemesar, que me hizo su proveedor, 14 y, viajando por la Media, presté a Gabael, hermano de Cabrias, en Ragúes de Media, diez talentos de plata.

Sus compatriotas y con nacionales en el exilio comían sin reparo de los manjares de los gentiles, que la Ley prohibía terminantemente a los israelitas. No podían comer carnes de animales impuros (Lev_2:23; Deu_14:3-21) o que hubieran sido ofrecidos a los ídolos (Exo_34:15; Hec_15:29; Hec_21:25; 1Co_10:28), o comer la carne con su sangre (Gen_9:4; Lev_17:10-12; Deu_12:23-25). Dice el texto que todos sus hermanos comían de los manjares de los gentiles, lo que es una exageración, como 1:4-5.
Dios premió la fidelidad de Tobit haciendo que encontrara favor y gracia delante de Enemesar, el cual, en señal de benevolencia y confianza, le nombró proveedor suyo, cargo que, según Sin y Vet. Latina, conservó hasta la muerte del rey. Este nombramiento real permitió a Tobit gran libertad de movimientos por todo el territorio asirio. En uno de sus viajes llegó hasta Ragúes de Media, en dónele residía una familia (su hermano, dice el texto) de su misma tribu. Según 2Re_17:6, Salmanasar llevó cautivos a los habitantes de Samaría y a algunos les hizo habitar en las ciudades de la Media. En Ragúes - en los clásicos, Ragai; Ragau, según Jdt_1:6; en antiguo persiano, Raga -, edificada en el lugar de las ruinas de Rai, a 13 kilómetros al sudeste de Teherán, vivía un cierto Gabael (véase v.1), hermano de Gabrías (Vet. Lat., HM: su hermano; Jdt_4:20 : hijo de Gabrías), a quien Tobit prestó diez talentos de plata. Cabe la suposición de que Tobit prestó aquel dinero con el fin de solucionar una necesidad económica de su pariente, como deja suponer el texto de la Vulgata al decir que se lo entregó sub chirographo; pero el texto y el contexto se refieren más bien a una cantidad que dejó allí en depósito. Este es el sentido del verbo griego paratízemi (Jdt_1:14; Jdt_4:1-20). En 9:5 se dice que Rafael se hospedó en casa de Gabael, a quien dio el recibo, y que Gabael trajo los talegos sellados.

Caridad de Tobit hacia sus hermanos exilados (1:15-18).
15 Muerto Enemesar, le sucedió Senaquerib, su hijo. Los caminos se hicieron inseguros, y ya no pude volver a la Media. 16 En los días de Enemesar hacía yo muchas limosnas a mis hermanos, 17 dando pan a los hambrientos y vistiendo a los desnudos; y si veía muerto a alguno de mi linaje, arrojado junto a los muros de Nínive, le daba sepultura.18 Si el rey Senaquerib m ataba a alguno, luego que volvió huido de Judea, yo en secreto lo enterraba. En su furor mató a muchos, cuyos cadá-vexes buscaba luego él, y no los hallaba.

Con la muerte de Enemesar (¿Salmanasar? ¿Sargón?) y el advenimiento al trono de Senaquerib cambió la situación privilegiada de que gozaba Tobit. Con Senaquerib perdió el cargo de proveedor de la real casa, lo que coartaba su libertad de movimientos. En el nuevo paznorama político diósele ocasión de ejercitar la obra de misericordia, de sepultar los cadáveres de sus compatriotas arrojados en una fosa común, junto a los muros de Nínive, para ser pasto de los perros y aves de rapiña (Jer_8:1; Jer_14:16; Jer_29:19). Es la primera vez que en la Biblia se considera como obra de misericordia el dar sepultura a los muertos (2Sa_2:4-7). Con el fin de asegurar el honor y el descanso del alma de los muertos (2Sa_21:10; 1Re_14:11; Isa_14:19), era costumbre que, en caso de que los familiares del muerto no pudieran cumplir con este deber, realizaran este acto de misericordia individuos de la misma tribu (1Sa_31:11; 2Sa_2:4; Eze_39:13; Ecl_7:331; Ecl_38:16).

Tobit, perseguido por el rey (Ecl_1:19-20).

19 Pero un ninivita hizo saber al rey que era yo el que los enterraba, y entonces tuve que ocultarme; y sabiendo que me buscaba para darme muerte, temeroso, huí. 20 Fui despojado de todos mis bienes, no dejándome nada sino a Ana, mi mujer, y a Tobías, mi hijo.

Era costumbre denegar la sepultura a los cadáveres de los condenados a muerte, con el fin de que su espíritu no hallara reposo. Senaquerib comprobó que los cadáveres de los judíos que él había hecho matar, desaparecían. Un ninivita hizo saber al rey que era Tobit quien los enterraba. Al enterarse Tobit de la denuncia, continuó practicando la piadosa obra con más cautela y a escondidas. Pero pronto se enteró que el rey le buscaba para matarle, por lo cual, temiendo, buscó refugio en otra parte.

Muerte de Senaquerib y Reinado de Saquerdón (Ecl_1:21-22).
21 No eran pasados cincuenta días, y le mataron dos de sus hijos, que huyeron a los montes de Ararat, y le sucedió Saquer-dón, su hijo, el cual puso a Ahikar, el hijo de mi hermano Anací, al frente de toda la contabilidad administrativa del reino.

No habían transcurrido cincuenta días (Sin., cuarenta; A, Vet. Lat., Vulg., cuarenta y cinco), cuando Senaquerib fue muerto por dos de sus hijos, Adramelec y Sarasar (2Re_19:37). Que huyeron a los montes de Ararat. Tomó las riendas del gobierno su hijo Saquerdón, que puso a Ahikar al frente de toda la contabilidad administrativa del reino. El intervalo de cincuenta días de que habla el texto  debe contarse a partir del día en que Tobit vióse obligado a huir de Ninive 2.

22 Ahikar me alcanzó el perdón y pude volver a Nínive. Era Ahikar, mi sobrino, copero, guardasellos, administrador y contador, y Saquerdón le había hecho su primer ministro.

La subida de Saquerdón al trono trajo un clima más propicio a los israelitas en el exilio. Tobit pudo salir de su escondite, perc no le fueron restituidos sus bienes. En favor de Tobit intervín un misterioso personaje, llamado Ahikar, sobrino de Tobit, que estaba al frente de la administración del reino.
Convienen los diversos textos en afirmar que Ahikar fue ministro de Saquerdón y que intercedió por Tobit para obtenerle el perdón del rey. Pero es difícil imaginar que, dado lo elevado de su cargo, no consiguiera que le fueran devueltos los bienes a su pariente. Mientras estuvo en Nínive, cuidaba él de proveerle; pero, al partir para Elimaida, se encontró Tobit en la indigencia, hasta el punto de que su mujer Ana se vio obligada a servir.

King James Version (KJVO) (1611)



Chapter I.

1 Tobit his stocke, and deuotion in his youth, 9 His marriage, 10 And captiuitie, 13 His preferment, 16 Almes and charitie in burying the dead, 19 For which he is accused and flieth, 22 And after returneth to Niniue.
1 The Booke of the [ Or, acts.] wordes of Tobit, sonne of Tobiel, the son of Ananiel, the sonne of Aduel, the sonne of Gabael, of the seed of Asael, of the Tribe of Nephthali,
2 Who in the time of Enemessar king of the Assyrians, was led captiue out of [ 2Ki_17:3.] This be which is at the right hand of that citie, which is called [ Or, Kedes of Nephthali in Galile, Jdg_4:6.] properly Nephthali in Galile aboue Aser.
3 I Tobit haue walked all the dayes of my life in the way of trueth, and iustice, and I did many almes deeds to my brethren, and my nation, who came with me to Nineue into the land of the Assyrians.
4 And when I was in mine owne countrey, in the land of Israel, being but yong, all the tribe of Nephthali my father, fell from the house of Ierusalem, which was chosen out of all the tribes of Israel, that all the tribes should sacrifice there where the Temple of the habitation of the most High was consecrated, and built for all ages.
5 Now all the tribes which together reuolted, and the house of my father Nephthali sacrificed vnto the [ 1Ki_12:30. Or, to the power of Baal, or the god Baal .] heifer Baal.
6 But I alone went often to Ierusalem at the Feasts, as it was ordeined vnto al the people of Israel by an euerlasting decree, [ Exo_22:29; Deu_12:6.] hauing the first fruits, and tenths of encrease, with that which was first shorne, and them gaue I at the Altar to the Priestes the children of Aaron.
7 The first tenth part of al increase, I gaue to the sonnes of [ Or, Levi.] Aaron, who ministred at Ierusalem: another tenth part I sold away, and went, and spent it euery yeere at Ierusalem.
8 And the third, I gaue vnto them to whom it was meet, as Debora my fathers mother had commanded mee, because I was left an orphane by my father.
9 Furthermore when I was come to the age of a man, I married Anna of mine [ Num_36:7.] owne kinred, and of her I begate Tobias.
10 And when we were caried away captiues to Nineue, all my brethren, and those that were of my kinred, did eate of the [ Gen_43:32.] bread of the Gentiles.
11 But I kept [ Greek, my soule.] my selfe from eating
12 Because I remembred God with all my heart.
13 And the most High gaue me grace, and fauour before Enemessar, so that I was his [ Greek. byer.] purueyour.
14 And I went into Media, and left in trust with Gabael, the brother of Gabrias [ Or, in the land or countrey of Media.] at Rages a citie of Media, ten talents of siluer.
15 Now when Enemessar was dead, Sennacherib his sonne reigned in his stead, [ Gr, the wayes of whom were vnsetled.] whose estate was troubled, that I could not goe into Media.
16 And in the time of Enemessar, I gaue many almes to my brethren, and gaue my bread to the hungry,
17 And my clothes to the naked: and if I saw any of my nation dead, or cast [ Or, behind walles.] about the walles of Nineue, I buried him.
18 And if the king Sennacherib had slaine any, when hee was come, [ 2Ki_19:35-36; Isa_37:36-37; Sir_48:18; Sir_48:12; 1 Maccabbees7.41; 2Ma_8:19.] and fledde from Iudea, I buried them priuily, (for in his wrath hee killed many) but the bodies were not found, when they were sought for of the king.
19 And when one of the Nineuites went, and complained of me to the king that I buried them, and hid my selfe: vnderstanding that I was sought for to be put to death, I withdrew my selfe for feare.
20 Then all my goods were forcibly taken away, neither was there any thing left me, besides my wife Anna, and my sonne Tobias.
21 And there passed not fiue and fiftie dayes before two of his sonnes [ 2Ki_19:37; 2Ch_32:21.] killed him, and they fled into the mountaines of Ararath, and [ Or, Esar-Haddon.] Sarchedonus his sonne reigned in his stead, who appointed ouer his fathers accounts, and ouer all his affaires, Achiacharus my brother Anaels sonne.
22 And Achiacharus entreating for me, I returned to Nineue: now Achiacharus was Cup-bearer, and keeper of the Signet, and Steward, and ouerseer of the accounts: and [ Or, Esar-Haddon.] Sarchedonus appointed him next vnto him: and hee was my brothers sonne.

La Biblia de Nuestro Pueblo (Liturgical Press, 2006),

Vida y milagros de un deportado. Después de la rigurosa e imprescindible presentación genealógica, el personaje central del libro hace, en primera persona, la presentación de sus propias virtudes, que nos recuerda al fariseo que entra al templo para dar gracias a Dios por lo «bueno» que era, porque «no era como los demás» (Luc_18:9-14). Este recurso es importante para el autor, y al parecer era algo que esperaban sus lectores, precisamente porque quiere demostrar que fuera de las fronteras judías, el verdadero israelita debe mantener su comportamiento acorde con su fe, adaptándose a los lugares donde vive, pero no asimilándose en sus costumbres ni en el descuido espiritual y moral en que supuestamente viven los paganos.
La manera externa como el judío piadoso manifestaba sus convicciones de fe era la práctica de la limosna, el ayuno y la oración. Pero estamos todavía en una época en la cual se creía que estas prácticas de por sí sumaban méritos suficientes para llamarse a sí mismo «bueno» delante de los demás y, al mismo tiempo, deberían ser recompensadas por Dios a través de la multiplicación de los bienes materiales, el bienestar corporal y la abundancia de hijos. Estamos, pues, demasiado lejos todavía del auténtico concepto de la gracia por la cual apuesta Jesús cuando insta a sus discípulos a una «justicia superior» (Mat_5:20) y que en la reflexión teológica cristiana posterior se considera como teología de la gracia.

Libro del Pueblo de Dios (San Pablo, 1990)



5. Ver 1Re_12:26-33.

6. Ver Deu_16:1-17.

8. Ver Deu_14:28-29.

21. "Ajicar": el nombre de este personaje, que aparece varias veces en el libro de Tobías (2. 10; 11. 18; 14. 10), está tomado de una célebre novela oriental, conocída como "Sabíduría de Ajícar". La tradicíón lo presenta como primer ministro de varios reyes de Asiria y como el prototipo del "sabio", que expresa su sabiduría en un conjunto de máximas, al estilo de las que se encuentran en este Libro (cap. 4).

Sagrada Biblia (Conferencia Episcopal Española, 2011)

*1 En este capítulo Tobit es presentado como modelo de hombre justo, fiel a la ley, tanto en Israel (Tob 1:3-9) como en el exilio (Tob 1:10-22). Tob 2:1-14 mostrará el contraste entre su justicia y su sufrimiento.

Biblia Hispano Americana (Sociedad Bíblica Española, 2014)

— Ragués: Antigua ciudad de media que corresponde a las actuales ruinas de Rai, a 13 km al sudeste de Teherán.

— talentos: Ver TABLA DE PESAS, MEDIDAS Y MONEDAS.

Torres Amat (1825)



[2] 2 Re 17, 6; 18, 10.

[7] Deut 14, 28; 26, 12.

[16] El texto griego alude a lo que el rey le había dado en recompensa de sus servicios.

[24] 2 Re 19, 37; 2 Cro 32, 21; Is 37, 38; 2 Mac 8, 19.

Nueva Biblia de Jerusalén (1998) - referencias, notas e introducciones a los libros


NOTAS

1:14 Un talento de plata, o sesenta minas, equivalía a unos 44 kilos de peso.

Nueva Biblia de Jerusalén (Desclée, 1998)


NOTAS

1:14 Un talento de plata, o sesenta minas, equivalía a unos 44 kilos de peso.